BAFRA

TARIHI:
Bafra'nin tarihi M.Ö. 5000 yillarina kadar uzanmaktadir. Ikiztepe ören yerinde yapilan arastirmalarda Kalkolitik Döneme (M.Ö. 5000-4000) ait yerlesmelerin izine rastlanmistir. Ikiztepe ören yerinde I.Ö. 4000 yillarindan I.Ö. 1700 yillarina kadar 2300 yil boyunca sürekli yerlesim yapildigi anlasilmistir. Burada Eski Tunç Çagi (M.Ö. 3000-2000) ve Erken Hitit (M.Ö. 1900-1800) dönemi kültürlerinin izlerinin tasiyan çok sayida eser ve kalinti bulunmustur. M.Ö. 670 yillarinda Paflogonlarin'da Kizilirmak vadisinde yasadiklari bilinmektedir.
M.Ö. 6. yy'da Lidyalilarin eline geçen bölgeyi M.Ö. 546 da Persler istila etmistir. Ikiztepede Helenistik döneme (M.Ö. 330-30) ait bir anit mezarda bulunmaktadir.
Bu bölge M.Ö. 47'de önce Roma, sonrada Bizans egemenligine girmistir.
1071 Malazgirt savasindan sonra Selçuklularin eline geçen Bafra'ya 1214 yilinda Anadolu Selçuklu Hükümdari Izzettin Keykuvas Türkmen asiretlerini yerlestirmistir. 1243'de baslayan Mogol istilalari Selçuklu Imparatorlugunun yikilmasi ve Türk beyliklerinin kurulmaya baslamasina neden olmustur. Iste bu dönemde bölgede küçük bir Selçuklu beyligi olan Bafra Beyligi kurulmustur. 1460'da ise Bafra Osmanli hakimiyetine girmistir.
Bafra adinin; Kizilirmagin denize açildigi yerde (M.Ö. 521 yillarinda Fenikeliler zamaninda) ticaret gemilerini yanastigi koylara kurulan, ticaret evlerine, Bafira denilmesinden geldigi sanilmaktadir.
Bafra Ilçesi Osmanli Imparatorlugu devrinde Trabzon iline bagli Canik Sancagina ait bir yerdi. Hangi tarihte kaza merkezi oldugu kesin olarak bilinmemektedir. Salname kayitlarin göre 1854 yili sonlarinda kaza merkezi oldugu anlasilmaktadir.
Imparatorluk zamaninda 1876 harbinden sonra Kirim'dan Bafra'ya çok sayida Türk gelmistir. Daha sonralari çikan Balkan ve I. Dünya savaslari Türk halkinin azalip, fakirlesmesinin, azinlik olmalarina ragmen Rum ve Ermenilerin iktisadi hayati ellerine geçirip zenginlesmelerini saglamistir.
Bundan dolayi cesaretlenerek Rum- Pontus imparatorlugunu kurma hevesine kapilan Ermeni ve Rumlar mavri mira cemiyetini kurmuslardir. Fakat 1919'da Milli Mücadelenin baslamasiyla bu amaçlari gerçeklesmemis, daha sonra Bati Trakya'daki Türklerle degistirilmislerdir.
Bafra, Cumhuriyetin kurulmasindan bu yana  Samsun ilinin büyük bir ilçesi olarak yerini muhafaza etmistir.

COGRAFI KONUMU :
Bafra Karadeniz'e 20 km. uzaklikta, denizden yüksekligi 20 m olan ve Kizilirmak'in biriktirdigi birikinti ovasi üzerinde kurulmus; bir ilçemizdir.
Ilçe dogusunda ve kuzeyinde Karadeniz, batisinda Alaçam, güneyinde Kavak ilçeleriyle çevrilmistir. Yüz ölçümü 175.000 hektar. Samsun'a uzakligi 51 km. dir.
Kizilirmak deltasini kaplayan Bafra ovasi güneyde daglarla çevrilidir. Bunlardan en yüksegi 1224 m ile Nebyan dagidir. Bu daglar Canik Daglarinin uzantilaridir. Bafra'nin en büyük, Türkiye'nin ise en uzun akarsuyu Kizilirmak bu daglari derin bir vadi ile geçerek ovaya ulasir. Bafra ovasi tamamen Kizilirmak tarafindan olusturulmustur. Irmagin denize yakin kisimlarinda birçok göl olusturmustur. Nebyan daginin etekleri ise yayla durumundadir.
Kizilirmak'in uzunlugu 1151 km'dir. Sivas'taki Kizil Dag'dan dogar, Orta Anadolu'da genis bir yay çizerek Bafra'dan denize dökülür. En çok Nisan ve Temmuz dönemlerinde su tasir.
Kizilirmak'in denize döküldügü yerde olusmus göller, irmagin her iki yakasinda da yeralir. Batidaki göl Karabogaz, Dogudaki ise balik gölleridir. Dogu yakada yeralan göllerin baslicalari sunlardir; Dutdibi, Liman, Hayirli, Çernek, Uzungöl, Tombul göl, Ince göl. Göllerin çevresi sazlik ve batakliktir. Ancak , ormanlik alanlarda göze çarpar.

SOSYO- EKONOMIK YAPISI:
Tarimsal üreten ve tarim ürünlerinin pazarlanmasina dayali bir ekonomi gelismistir.Kizilirmak deltasinin sulakalan çevresinde yasayan insanlarin ise temel geçim kaynaklari tarim, hayvancilik, balikçilik ve sazcilik gibi etkinliklerdir.
Kizilirmak Deltasi Türkiye'nin önemli tarim alanlarindan birisidir ve yogun olarak sebze tarimi yapilmaktadir. Deltanin sulakalan çevresinde ise daha çok çeltik ve hububat üretilmektedir.
Ilçede hayvancilik genellikle sulakalan çevresindeki köylerde yapilmaktadir. Ilçede Balikçilikta oldukça gelismistir. Balik göllerinde tutulan baliklar iç piyasada tüketilirken; 1985 yilinda yetistirilmeye baslanan kerevitin hemen hemen tamami yurtdisina satilmaktadir.
Sanayi alanindaki faaliyetlerde basta Tütün olmak üzere oldukça gelismistir. Ilçedeki Tekel yaprak Tütün Merkez Isletme Müdürlügü tütünlerin bakim ve isletmesini gerçeklestirir.
Bölgede 1 Tekel, 6 Konfeksiyon-Tekstil, 35 Orman ürünleri, 8 un- kepek, 2 Balikunu-yagi isletmesi, Ayrica; Tugla, Damper, Tanker, Soba, Mibzer, Zirai Aletler Donduma üretimi yapan isletmelerde mevcuttur. Bu alanlarda toplam olarak yaklasik 3000 kisi istihdam edilmektedir. Bunlarin disinda diger imalat ve montaj sanayi dallarindan olusan bir de küçük sanayi sitesi vardir. Bafra'da bir de Kizilirmak üzerinde elektrik üretim ve sulama amaçli Altinkaya Baraji ile Derbent Barajlari bulunmaktadir.

ULASIM:
Bafra Samsun'un 51 km batisinda, Samsun-Sinop Devlet Karayolu üzerindedir. Her gün her saat Samsun'dan Bafra'ya araç bulmak mümkündür. Ulasim problemi kesinlikle yoktur.

TARIHI VE KÜLTÜREL DEGERLER:
Bilinen geçmisi M.Ö. 5000-4000 yillarina dayanan ve günümüze kadar sürekli yerlesim yapildigi anlasilan Kizilirmak agzi ve çevresi Tarihi ve Kültürel eserler bakimindan yüklüce bir mirasa sahiptir.
1971 yilindan itibaren Ikiztepe köyü sinirlarinda bulunan Ikiz Tepe ören yeri ve çevrede yapilan yüzey arastirmalarinda 57 höyük tip, düz yerlesim yeri, 25 antik çag ile hemen sonrasina ait kalinti, 48 tümülüs, 5 kaya mezari, 3 mezarlik, 1 kale, 1 hamam, 1 köprü bulunmustur. Ikiztepe'de, elde edilen bulgular, burada Erken Hitit dönemine ait önemli bir kentin oldugunu belgelemektedir.
Ikiztepe ören yerindeki en yüksek tepe ilk Tunç Çagi III. Zamaninda (M.Ö 2300-2100) mezarlik olarak kullanilmis. Eski Anadoluda bulunan mezarliklardan en büyügü olan bu mezarlikta 623 adet mezar tespit edilmistir.
Ikiztepe ören yerindeki bu en yüksek tepe daha sonra Helenistik çagda (M.Ö. 330-30) bir Tümülüs (Yigma Mezar) olarakta kullanilmistir.
Ikiztepe'de ortaya çikartilan 6000 civarindaki, pismis toprak, kemik, boynuz, tas ve maden eserler Samsun Arkeoloji Müzesinde sergilenmektedir.
Ikiztepe ören yeri, Kültür Bakanliginca arkeolojik alan olarak tescil edilmis ve kamulastirilmistir.
Kaleler:
Bafra'da Marti Kalesi ve Asar Kale olmak üzere iki kale kalintisi vardir. Bunlardan Marti Kalesi harabe halindedir. Helenistik döneme aittir.
Asar Kale'de harabe halindedir. Kizilirmak vadisinde Agsar köyünde bulunan kale M.Ö. 1000 yillarina tarihlenmistir.
Paflagonya Kaya Mezarlari: (M.Ö. 700) da, Asar Kalesinin oldugu bölgede Kizilirmak vadisinde dikkat çeken tarihi yapilardir.
Camiler:
Büyük Cami (1670), Tayyar Pasa Cami (1869), Çarsi Cami(1865), Nuri Ibrahim Cami (1887), Seyhören Türbesi.
Hamamlar:
Yeni Sifa Hamami (17.yy); Uzun hamam Bedesten; 17.yy da yapildigi sanilmaktadir.
Çesmeler:
Çesme, Alibey Çesmesi (1751), Hüseyin Bey Çesmesi, Kadi Çesmesi (1778), Mescit Çesmesi (1840), Tasli Çesme, Camiler, Türbeler, Hamamlar, çesmeler ve Bedesten Osmanli dönemine ait tarihi yapilardir.

GEZI VE MESIRE YERLERI:
Kizilirmak Deltasi:
Bafra'nin dogusundan batisina 60 km'lik bir kiyi seridine sahiptir. Bu deltada balik gölleri, kiyi kumullari, çorak adalar, kuru ve su basar çayirlar, sazliklar, çamur düzlükleri ve tarim alanlari yeralir. Kizilirmak Deltasi uzun yillardan beri kus varligi açisindan son derece önemli bir yer olarak bilinmektedir. Deltanin sahilleri denize girmek ve günesten yararlanmak isteyeler için idealdir.
Balik Gölleri:
Ilçenin 20 km kuzey batisinda Kizilirmak'in iki yakasinda yeralirlar. Bu göller irili ufakli 33 parçadan olusur. Göllerden bazilari; Karabogaz Gölü, Balik Gölü, Liman Gölü, Dut dibi Gölü, Uzungöl, Hayirli Göl, Ince Göl, Çernek Gölü, Tombul Göldür. Çevresi sazlik ve bataklik olan bu bölge, kus gözlemciligi açisindan dört mevsim çok önemli bir potansiyele sahiptir. Bu bölgemiz ülkemizin en önemli sulak alan eko-sistemlerinden birini olusturur.
Baraj Gölleri:
Altinkaya ve Derbent Barajlarinin gölleri ve çevresindeki agaçlik alanlar Bafra'nin görülmeye deger köselerindendir. Piknik yapmak ve dinlenmek amaciyla gidilecek yerler olmasi yaninda; oltayla veya agli balik avlamak içinde uygun mekanlardir.

FOLKLORIK DEGERLER:
Bölge kozmopolit bir yapiya sahip oldugundan çesitli folklorik özellikleri de içine almistir. Bu nedenle ilçe ve çevresinde degisik yörelerin oyunlari oynanmaktadir.
Ilçede hali ve kilim dokumaciligi, özellikle dag köylerinde bez dokumaciligi yapilmaktadir. Bir de zembil örücülügü ve hasir örücülügü gelismistir.

YEMEKLER:
Bafra pidesi, köftesi, Nokulu (Lokul) ve kaymakli lokumu ile ünlüdür. Nokul hamurdan içine ceviz ve kuru üzüm konularak yapilir. Birde meshur bal kaymak dondurmasi vardir.

     Bafra belde ve köyleri    Beldeler: Çetin kaya |Doğanca | İkiz pınar /Kolay Köyler: Paşa şeyh | Çulha koca | Kamberli | Sahil kent | Alaçam | Koz ağzı | Asar | Tepe başı | Komşu pınar | Kasnakçı mermer | Taşköprü | Evren uşağı | Emenli | Küçük kavak pınar | Şeyh ulaş | Gerzeliler | İğdir | Yeşilköy | Burunca | Türk köyü | Yakın taş | Yiğit alan | Osman beyli | Sürmeli | Kel ilkler | Üç pınar | Kanlı güney | Gümüş yaprak | Hacı oğlu | Az ay| İl yaslı | Kuşlu an | Tütüncüler | Koşu | Ak tekke | Koruluk | Doğan kaya | Meşeli Türkmen Lef | Sarpın | Yeşil yazı | Dede dağı | Kara kütük | Asma çam | Yenialan | Türbe | Fener | Çal köy | Başkaya | Şeyh ören | Kaygusuz | Karpuzlu | Karınacak | Ağıllar | Gazi beyli | Çatak | lengerli | Elifli | Müstecep | Başaran Köyü | Gökçe su | Keresteci | Eldavut | Gökçe kent | Kalaycılı | Terzili | İkiz tepe | Kara burç | Tepecik | Barış | Dedeli | Örencik | Şirin köy | Gökçe ağaç | Orta durak | Hıdrellez | Sarı çevre | Harız | Göl tepe | Eren gazi | Hüseyin beyli | Altın ay | Kuşçular | Yağmurca | Ada köy | Yörgüç | Bengü | Elalan | Gökalan | Akalan | Esençay | İnönü | Kuzulan | Kapı kaya | Yeni köy | Ağca alan | Yeraltı | Çam altı | Dereler | Ozan | Düz köy | Boğaz kaya (Bucak merkezi) | Dikencik | Darboğaz | Ulu ağaç | Köseli | Şahikaya | Derbent | Bakır pınarı | Balıklar | Kahraman | Sarı köy | Sarı kaya | Sele melik | Altın ova